Przewodnik po Wigilii Paschalnej 2024: Spis treści
- Wprowadzenie
- Biblijne korzenie
- Papież Pius XII i Maxima Redemptionis
- Początek nabożeństwa: Nabożeństwo Światła
- Orędzie Wielkanocne
- Czytania Wigilii Paschalnej: Liturgia Słowa
- Liturgia chrztu
- Liturgia Eucharystii
- Często zadawane Pytania
Mszał Rzymski zapożycza cytat ze św. Augustyna, gdy odnosi się do Wigilii Paschalnej jako ” matki wszystkich świętych wigilii„.
Każdemu, kto uczestniczył w tej pięknej, wyjątkowej liturgii Wielkiego Tygodnia, trudno byłoby się z tym nie zgodzić.
Nie bez powodu Wigilia Paschalna jest najdłuższym nabożeństwem w roku. Jest wypełniona Pismem Świętym i pięknymi tradycjami liturgicznymi.
Jest to również czas wzrostu Kościoła, ponieważ Wigilia Paschalna jest nocą, w której katechumeni mogą przyjąć katolicki sakrament chrztu, bierzmowania i komunii świętej tej samej nocy.
Wigilia Paschalna to jedyna w swoim rodzaju Msza Święta, znacznie różniąca się od zwykłej niedzielnej liturgii niż jakakolwiek inna Msza Święta w roku.
Hallow bierze pod lupę współczesną Wigilię Paschalną, zaczynając od jej korzeni, które są młodsze niż mogłoby się wydawać.
Biblijne korzenie Wigilii Paschalnej
Podobnie jak w przypadku całego Wielkiego Tygodnia, Wigilię Paschalną opieramy przede wszystkim na podstawie Biblii, która mówi nam o ostatnich dniach Jezusa, jego śmierci i zmartwychwstaniu.
Wigilia Paschalna celebruje historię zbawienia rozwijającą się na przestrzeni dziejów, a liturgia jest inspirowana zarówno Starym, jak i Nowym Testamentem.
„Zgodnie z najstarszą tradycją, jest to noc czuwania dla Pana (Wj 12, 42). Podczas niej, zgodnie z Ewangelią (Łk 12, 35-37), wierni, niosąc w rękach zapalone świece, powinni być jak ci, którzy czekają na powrót Pana aby w chwili Jego przyjścia zastał ich czuwających i zaprosił do Swojego królestwa”. Mszał Rzymski
Papież Pius XII i Maxima Redemptionis
Jednak Wigilia Paschalna, którą znał i doświadczył św. Augustyn, prawdopodobnie znacznie różniła się od nabożeństwa Wielkiej Soboty, które odbywa się na całym świecie w XXI wieku.
W średniowieczu liturgie Wielkiego Tygodnia odbywały się w innym czasie niż jesteśmy do tego przyzwyczajeni. Często rozpoczynały się one rano, ze względu na panujące prześladowania, stąd też mniej osób mogło uczestniczyć w tych nabożeństwach.
W latach pięćdziesiątych XX wieku papież Pius XII zmienił sposób obchodzenia Wielkiego Tygodnia, aby zachęcić do większego udziału świeckich.
Jego papieski dokument Maxima Redemptionis z 1955 roku ugruntował zmiany w Wielkim Tygodniu, które panują do dziś.
Jeden z najważniejszych elementów Wigilii Paschalnej odbywa się poza kościołem.
Początek czuwania: Nabożeństwo Wigilii Paschalnej + Nabożeństwo Światła
W Wielki Piątek ołtarz jest nagi, a kościół skromnie udekorowany. Krzyże i postacie świętcyh są zakryte. Następnego dnia, w Wielką Sobotę, nie ma porannej mszy przed Wigilią Paschalną. Kościół pozostaje pusty, cichy i ciemny przed świętowaniem zmartwychwstania Chrystusa.
Przez cały dzień oczekujemy na rychłe Zmartwychwstanie Chrystusa, trwając przy Nim w ciemności. Jak powiedział papież Franciszek,
„Są chwile, kiedy życie wydaje się być zamkniętym grobem: wszystko jest ciemne, a wokół nas widzimy tylko smutek i rozpacz… Jezus mówi nam, że w takich chwilach nie jesteśmy sami. Właśnie w takich chwilach Jezus przychodzi do nas bliżej niż kiedykolwiek, aby przywrócić nam życie”.
Wigilia Paschalna tej nocy jest pierwszym znakiem zmartwychwstania Chrystusa.
Po tym, jak wierni wejdą do kościoła, nabożeństwo Wigilii Paschalnej rozpoczyna się o zachodzie słońca od zaproszenia księdza do wyjścia z ciemnego kościoła na zewnątrz, aby rozpocząć Nabożeństwo Światła.
Płonie ogień, rozpraszając ciemność nocy, podczas gdy kapłan bierze świecę paschalną, naznacza na niej krzyż i inne symbole, a następnie zapala świecę. Przy płonącym kadzidle kapłan przekazuje światło od świecy do mniejszych świec trzymanych przez wszystkich wiernych.
Gdy wszyscy wchodzą do środka, światło Chrystusa oświetla ciemną przestrzeń kościoła. Jest to dla nas namacalny znak, w którym możemy zobaczyć Chrystusa jako Światło Świata. Gdy światło Chrystusa wchodzi do kościoła, może również wejść do naszych serc.
Jak powiedział papież Benedykt XVI: „Począwszy od zmartwychwstania, Boże światło rozprzestrzenia się na cały świat i całą historię… Tylko to Światło – Jezus Chrystus – jest prawdziwym światłem, czymś więcej niż fizycznym zjawiskiem światła.”
Jest to symbol, który być może ludzie w średniowieczu traktowali lepiej niż my, biorąc pod uwagę rozwój technologiczny.
Orędzie Wielkanocne
Kiedy procesja dobiegnie końca, a świeca jest na swoim miejscu, rozpoczyna się Orędzie Wielkanocne. Jest to piękny hymn, który celebruje prawdziwie świętą noc słowami takimi jak te poniżej:
O tej to nocy
napisano:
a noc jako dzień zajaśnieje,
oraz: noc będzie mi światłem i radością.
Uświęcająca siła tej nocy
oddala zbrodnie,
z przewin obmywa, przywraca niewinność upadłym, a radość smutnym,
rozprasza nienawiść, usposabia do zgody i ugina potęgi.
W tę noc pełną łaski
przyjmij, Ojcze Święty, wieczorną ofiarę uwielbienia,
którą Ci składa Kościół święty, uroczyście ofiarując
przez ręce swoich sług tę świecę,
owoc pracy pszczelego roju.
Orędzie Wielkanocne daje przedsmak wyjątkowego czytania z Pisma Świętego i pieśni, które mają miejsce podczas Czuwania.
Czytania i psalmy Wigilii Paschalnej
W czytaniach Wigilii Paschalnej śledzimy historię świata od stworzenia przez Boga, aż do Zmartwychwstania Jezusa.
Psalm następuje po każdym czytaniu. Po psalmie wierni powstają, gdy kapłan mówi: „Módlmy się…” i odmawia konkretną modlitwę związaną z czytaniem i psalmem. Po „Amen” wszyscy siadają i rozpoczyna się kolejne czytanie.
- 1. Księga Rodzaju 1, 2-2(Historia stworzenia)
- Psalm responsoryjny: Psalm 104: Panie ześlij Ducha Twego i odnów oblicze ziemi.
- 2. Księga Rodzaju 22, 1-18 (Bóg wystawia Abrahama na próbę)
- Psalm responsoryjny: Psalm 16: Ty jesteś moim dziedzictwem, Panie.
- 3. Wj 14, 15-15, 1 (Triumf Mojżesza nad Egipcjanami)
- Psalm responsoryjny: Wj 15: Śpiewajmy Panu; który okrył się chwałą.
- 4. Izajasza 54, 5-14 (Nowy Syjon)
- Psalm responsoryjny: Psalm 30: Będę Cię chwalił, Panie, bo mnie wybawiłeś.
- 5. Izajasza 55, 1-11 (Zaproszenie do uczestnictwa w Łasce)
- Psalm responsoryjny: Psalm 12: Będziesz radośnie czerpał wodę ze źródeł zbawienia.
- 6. Baruch 3, 9-15, 32C4:4 (Pochwała mądrości)
- Psalm responsoryjny: Psalm 19: Panie, Ty masz słowa życia wiecznego
- 7. Ezechiela 36,16-17a, 18-28 (Odnowienie Izraela)
- Psalm responsoryjny: Psalm 42: Jak łania pragnie wody ze strumieni, tak dusza moja pragnie Ciebie, Boże!
- (Śpiewane jest „Gloria in excelsis”)
- 8. List do Rzymian: Rzymian 6, 3-11 (Jeżeli umarliśmy z Chrystusem, wierzymy, że z Nim też żyć będziemy).
- (Alleluja prowadzone przez kapłana)
- 9. Ewangelia: Marka 16, 1-7 (Zmartwychwstanie Jezusa)
Po siódmym i ostatnim czytaniu ze Starego Testamentu kapłan śpiewa „Gloria in excelsis”, któremu często towarzyszy bicie dzwonów. „Gloria” nie jest śpiewana podczas Wielkiego Postu, ale powraca w Wielki Czwartek i jest śpiewana ponownie podczas Wigilii Paschalnej.
Przed dziewiątym i ostatnim czytaniem, kapłan trzykrotnie mówi „Alleluja”, za każdym razem coraz głośniej.
Proboszczowie mogą skrócić liczbę czytań, w zależności od potrzeb danej parafii.
Liturgia Słowa kończy się homilią, która często jest krótka, biorąc pod uwagę długość czytań.
Liturgia chrzcielna
Jednym z najbardziej szczególnych aspektów Wigilii Paschalnej jest Liturgia Chrztu, która następuje po Liturgii Słowa.
Dorośli katechumeni, którzy przygotowywali się do przyjęcia do Kościoła, otrzymują w tym czasie sakrament chrztu. Proces ten znany jest jako „OCWD” – Obrzęd Chrześcijańskiego Wtajemniczenia Dorosłych.
Nawet jeśli parafia nie ma katechumenów, chrzcielnica nadal otrzymuje błogosławieństwo, a wszyscy zgromadzeni odnawiają swoje przyrzeczenia chrzcielne.
Gdy osoby chrzczone podchodzą do chrzcielnicy w towarzystwie swoich rodziców chrzestnych, prowadzona jest Litania do Świętych, wzywając wstawiennictwa różnych „świętych mężczyzn i kobiet” na przestrzeni wieków.
Nowo ochrzczeni otrzymują następnie białą szatę – symbol oczyszczenia z grzechu, według USCCB, oraz białą świecę, zapaloną od świecy paschalnej. Następnie przyjmują sakrament bierzmowania i są namaszczani olejem krzyżma świętego (który jest święcony w Wielki Czwartek).
Liturgia Eucharystii
W tym momencie Wigilia Paschalna przebiega podobnie do normalnej niedzielnej liturgii.
Jeśli są nowo ochrzczeni dorośli, mogą oni zanieść dary podczas ofiarowania. Kapłan może również przekazać specjalne przesłanie dla nich i ich chrzestnych, ponieważ przygotowują się do przyjęcia Komunii Świętej po raz pierwszy.
Po komunii kapłan udziela końcowego błogosławieństwa i odprawia nabożeństwo, wraz z ostatnim „Alleluja” przed zakończeniem mszy.
Uroczysty hymn m. in. „Zmartwychwstał Pan” kończy przepełnione radością uwielbienie. Chociaż liturgia kończy się późno w nocy, kościoły często organizują spotkania z jedzeniem i piciem, dla nowo ochrzczonych.
Nie jest to krótka liturgia, ale warto poświęcić jej swój czas. Wigilia Paschalna jest prawdopodobnie najbardziej żywą i przepełnioną uwielbieniem celebracją naszej wiary.
Często zadawane pytania dotyczące Wigilii Paschalnej
Zależy to od wielu czynników, takich jak to, czy niektóre części mszy są mówione czy śpiewane, ile jest czytań itp. Zwykle trwa on od 2,5 do 3 godzin.
Wigilia Paschalna nie jest katolickim Dniem Nakazanym.
Tak, uczestnictwo w Wigilii Paschalnej spełnia obowiązek uczestnictwa we Mszy Świętej w Niedzielę (Wielkanocną).
Nie ma określonego dress code’u na Wigilię Paschalną, a żadna rekomendacja dotycząca stroju nie może być dostosowana do wszystkich kościołów we wszystkich kulturach. Ponieważ jest to długa liturgia, upewnij się, że twój strój jest wygodny i odświętny.
Doświadczamy ciemności, oginia, wody (chrzest), oleju (bierzmowanie). To liturgia przepełniona symboliką.
Wigilia Paschalna zawsze rozpoczyna się po zmierzchu.
Nabożeństwo Światła, Liturgia Słowa, Liturgia Chrztu i Liturgia Eucharystii.